Zgodnie z informacjami podawanymi przez polskie sieci wodociągów, woda w kranach, popularnie zwana kranówką, jest bezpieczna dla zdrowia i zdatna do picia również bez gotowania. Potwierdzają to oczywiście jej badania i bez wątpienia tak jest. Nie zmienia to jednak faktu, że mimo spełniania określonych norm zarówno jej jakość, jak i smak pozostawiają często wiele do życzenia. Stąd w wielu miejscach w Polsce wielka popularność dzbanków filtrujących wodę. Rzeczywiście przydają się one do rozwiązania takich problemów, ale to nie wszystko, co można zrobić. Lepszym rozwiązaniem jest odwrócona osmoza.

Odwrócona osmoza – co to takiego? 

Istnieje o wiele lepsze rozwiązanie niż przenośny dzbanek. Jest nim zamontowanie profesjonalnych filtrów do wody działających na zasadzie odwróconej osmozy. Już od dawna filtrowanie wody w ten sposób wykorzystuje się w przemyśle, przy produkcji wody mineralnej. Używa się ich też w szpitalach i wszędzie, gdzie potrzeba zagwarantować stały dopływ wody o najwyższych możliwych parametrach czystości. Nie jest to więc nowe rozwiązanie, zostało już dawno sprawdzone i jego skuteczność nie pozostawia wątpliwości. Zdarza się też, że sieci wodociągowe montują filtry tego rodzaju na nowoczesnych osiedlach. Obecnie profesjonalne systemy filtrujące oparte na odwróconej osmozie można bez problemu zamontować także w prywatnym domu lub mieszkaniu. 

Osmoza jest to naturalny proces fizyczny. Polega na tym, że jeśli po dwóch stronach przepuszczalnej błony mamy wodę mniej zanieczyszczoną i bardziej zanieczyszczoną, to ta pierwsza będzie przepływała na drugą stronę, dążąc do wyrównania poziomu zanieczyszczeń po obu stronach. Odwrócona osmoza polega na wymuszeniu zmiany kierunku przepływu wody, by wszystkie zanieczyszczenia zostawały po jednej stronie, po drugiej zaś gromadziła się czysta woda. Dzięki temu różnica poziomów zanieczyszczenia nie wyrównuje się, lecz rośnie.

Filtr w systemach odwróconej osmozy jest filtrem mechanicznym. Pierwsze jego elementy to wkład mechaniczny i wkład węglowy, które wstępnie oczyszczają wodę z największych zanieczyszczeń. Za nimi znajduje się tzw. membrana osmotyczna, czyli błona, przez którą przepływa woda pod określonym ciśnieniem. Zostają na niej wszystkie zanieczyszczenia o zbyt dużym rozmiarze cząsteczek, by przeniknęły przez jej otwory. Te zaś są tak mikroskopijne, że w zasadzie niemal równe wielkością cząsteczkom wody. Substancje znajdujące się w wodzie mają zaś zazwyczaj cząsteczki większe od niej. W efekcie otrzymujemy wodę pozbawioną 99% wszystkich zanieczyszczeń. 

Co filtruje odwrócona osmoza? 

Systemy odwróconej osmozy są w stanie wyłapać cząsteczki, które dostają się do wody różnymi drogami i pozostają w niej na skutek braku dostatecznie skutecznych filtrów w systemach wodociągowych. Przez to trafiają do nas w wodzie pitnej. Są to takie zanieczyszczenia, jak: 

• Lekarstwa, antybiotyki, hormony. 

• Bakterie, wirusy, grzyby, pierwotniaki. 

• Metale ciężkie, np. ołów, rtęć, kadm, chrom. 

• Chemikalia, np. nawozy, pestycydy, środki myjące. 

• Jony minerałów nieorganicznych, np. wapń, magnez, fluor, żelazo. 

• Pierwiastki szkodliwe, np. chlor, aluminium. 

• Mikroplastik. 

• Glony, wodorosty. 

Wkłady węglowe wyłapują natomiast cząsteczki na tyle małe, by mogły przeniknąć przez membranę osmotyczną, jak niektóre pestycydy czy herbicydy, czyli środki roślinobójcze.  

Są też zanieczyszczenia, których odwrócona osmoza nie usunie. Należą do nich dwutlenek węgla, siarkowodór, niektóre rozpuszczalniki i lotne związki organiczne jak benzen czy formaldehyd.  

Odwrócona osmoza – o czym trzeba pamiętać? 

Filtry do odwróconej osmozy są tak skuteczne, że usuwają z wody 99% wszystkich zanieczyszczeń. Jednak działają mechanicznie, co oznacza, że filtrowanie usuwa z wody dosłownie wszystko. Likwiduje także to, co jest przydatne i potrzebne dla człowieka, czyli minerały i jony. Oznacza to, że otrzymujemy wodę, która jest… zbyt czysta. Dlatego decydując się na zakup systemu odwróconej osmozy, należy koniecznie upewnić się, że oprócz samego filtra posiada on też mineralizator i jonizator, które zapewniają ponowne nasycenie wody potrzebnymi pierwiastkami. 

Wady i zalety odwróconej osmozy 

Minusy 

Utrata wody – systemy filtrujące działają w taki sposób, że część pobranej wody trafia z powrotem do kanalizacji (nawet do 5 l na litr wody przefiltrowanej). Dlatego zużycie wody rośnie. Może to stanowić dylemat dla osób, które muszą wybrać między priorytetowym traktowaniem ochrony środowiska a własnego zdrowia. Można temu zaradzić, montując dodatkowo system zbierający tę wodę. Nadaje się ona do wykorzystania np. do prania, sprzątania, podlewania ogrodu itp. 

Koszt – zakup i prawidłowa instalacja systemu odwróconej osmozy to koszt rzędu od około 800 zł za najtańsze wersje, nawet do ponad kilka tysięcy zł za systemy z najwyższej półki. Dodatkowym kosztem jest konieczność wymiany filtrów co 1-3 lata. Taki filtr kosztuje nawet kilkaset złotych i będzie to stały wydatek. Wkłady z kolei wymienia się co pół roku lub rok, co będzie nas kosztować od kilkudziesięciu do nawet kilkuset złotych. Potrzebna jest też regularna dezynfekcja urządzenia przeznaczonymi do tego płynami. W przypadku uszkodzenia lub awarii należy też liczyć się z kosztami serwisu, a w najgorszym wypadku nawet zakupu nowego systemu filtrującego. 

Potrzeba miejsca – urządzenie filtrujące wymaga zaaranżowania przeznaczonego na nie miejsca, zajmie przestrzeń w okolicach zlewu. Może okazać się konieczna zmiana sposobu, w jaki zagospodarowana jest przestrzeń na takie rzeczy, jak kosz na śmieci, chemia domowa itp. Jeśli kupimy system ze zbiornikiem na wodę, to będzie on potrzebował jeszcze więcej miejsca. Alternatywą może być mniejsze urządzenie przeznaczone do postawienia na blacie. 

Wydajność – systemy odwróconej osmozy działają dość wolno. Decydując się na zakup, trzeba koniecznie sprawdzać w danych technicznych urządzeń ich przepustowość i dopasować wybór do swoich potrzeb. Jest to szczególnie ważne w gospodarstwach domowych, w których dzienny pobór wody jest wysoki. 

Plusy 

Najwyższa czystość wody – woda poddana filtracji przez odwróconą osmozę spełnia najwyższe normy dla czystości wody. Jest ona najzdrowszą dla człowieka wodą, jaką jesteśmy w stanie uzyskać. 

Wsparcie prozdrowotne – odwrócona osmoza jest sprzymierzeńcem osób, które stawiają na profilaktykę lub zmagają się z problemami typu choroby żołądka czy alergie. Jej czystość zapewnia, że nie dostaną się w niej do naszego organizmu żadne alergeny czy substancje podrażniające. 

Oszczędność plastiku – przefiltrowana w ten sposób woda nadaje się bezpośrednio do picia, dzięki czemu możemy zrezygnować z kupowania butelkowanej wody mineralnej. Daje to dużą oszczędność w gospodarstwie domowym – litr wody z filtra kosztuje tylko około 5 gr. Znacząco też zmniejsza się ilość produkowanych odpadów plastikowych, przez co przyczyniamy się do ochrony środowiska.  

Brak konieczności kupowania wody mineralnej – w wielu gospodarstwach domowych kupuje się duże ilości butelkowanej wody mineralnej do picia lub nawet do gotowania. Wymaga to miejsca na jej przechowywanie, czasu na regularne zakupy i planowania ich oraz oczywiście generuje znaczące koszty. Zamontowanie odwróconej osmozy sprawia, że nie trzeba już tego robić. Uzyskiwana dzięki niej woda jest takiej samej lub nawet wyższej jakości niż woda mineralna ze sklepów. 

Miękkość wody – woda z nadmierną ilością jonów wapnia i magnezu powoduje szereg problemów. Wśród nich można wymienić osadzanie się kamienia na urządzeniach i wewnątrz nich, kłopoty ze skórą i włosami, niższą jakość prania i mycia, niszczenie urządzeń, tkanin, powierzchni. Odwrócona osmoza zmiękcza wodę, przez co eliminuje tego rodzaju sytuacje. Woda taka nadaje się też dla roślin, zwierząt oraz do akwariów. 

Natychmiastowy dostęp do wody – przenośne urządzenia filtrujące działają w taki sposób, że po nalaniu do nich wody trzeba poczekać na jej przefiltrowanie. Bywa to uciążliwe zwłaszcza jeśli potrzebujemy większej ilości wody naraz. Odwrócona osmoza eliminuje niepotrzebne marnowanie czasu, gdyż wodę mamy dostępną natychmiast po odkręceniu kranu. 

Czy odwrócona osmoza jest niebezpieczna?

Na koniec trzeba jeszcze wspomnieć o sporach, jakie toczą się wokół odwróconej osmozy. Dotyczą one tego, czy woda przefiltrowana w ten sposób rzeczywiście jest zdrowa. Lekarze mówią jasno, że nie stanowi ona niebezpieczeństwa dla człowieka. Pojawiające się informacje o tym, że np. wypłukuje z organizmu potrzebne minerały, są nieprawdziwe i żadne badania tego nie potwierdzają. Również teoria, że brak niektórych minerałów w przefiltrowanej wodzie jest bardzo szkodliwy dla zdrowia, jest oparta na błędnych przesłankach. Przede wszystkim absolutną większość niezbędnych minerałów dostarczamy sobie w żywności, a nie w wodzie. Po drugie zaś mineralizatory w systemach filtrujących pozwalają na nasycenie jej wszystkimi potrzebnymi składnikami. Odwrócona osmoza jest bezpieczna i można bez obaw ją stosować.